Ο όρος ‘Forest Schools’ υιοθετήθηκε για να περιγράψει την καθημερινότητα των σχολείων της Δανίας στα οποία τα παιδιά χρησιμοποιούσαν τους εξωτερικούς χώρους, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ως μέρος της εκπαίδευσής τους. Η προσέγγιση των Δασικών Σχολείων ξεκίνησε βασιζόμενη κυρίως σε επιρροές παιδαγωγικών θεωριών και έρευνες που έδιναν έμφαση στα μακροπρόθεσμα οφέλη της επαφής των παιδιών με τη φύση.
Ο σημερινός τρόπος ζωής όπως και η πληθώρα δραστηριοτήτων σε κλειστούς χώρους πολλές φορές αποτρέπουν τη συχνή συναναστροφή των παιδιών με το περιβάλλον, συγκριτικά με το πώς ζούσαν παλαιότερες γενιές. Αυτή η συνειδητοποίηση οδήγησε στην ανάγκη ύπαρξης και την ίδρυση περισσότερων Δασικών σχολείων.
Η προσέγγιση της μαθησιακής διαδικασίας στα Δασικά σχολεία έχει ως σημείο αναφοράς την ολιστική ανάπτυξη του παιδιού. Πρωταρχικοί στόχοι θεωρούνται η ανακάλυψη και αποδοχή του εαυτού για να προαχθεί η αυτοπεποίθηση και ο αυτοσεβασμός, η κοινωνικοποίηση, η καλλιέργεια της ανθεκτικότητας μέσα από την αντιμετώπιση δυσκολιών, και η καλλιέργεια της αισθητικής με την συστηματική επαφή των παιδιών με τις ομορφιές της φύσης.
Ρίσκα και προκλήσεις
Στα Δασικά σχολεία τα παιδιά μαθαίνουν να αναλαμβάνουν προκλήσεις και να αξιολογούν ρίσκα. Ένας τρόπος που επιτυγχάνεται αυτό είναι μέσω της φωτιάς που ανάβουν στον εξωτερικό χώρο με την κατάλληλη υποστήριξη από τους Παιδαγωγούς. Τους χειμερινούς μήνες, λόγω του κρύου, το άναμμα της φωτιάς παρατηρείται σε καθημερινή βάση.
Το δάσος και γενικότερα οι εξωτερικοί χώροι που περιλαμβάνουν δέντρα ελκύουν τα παιδιά να τεστάρουν και να διευρύνουν τις δυνατότητές τους. Με την ενθάρρυνση των Παιδαγωγών σκαρφαλώνουν στα δέντρα, ασκώντας τους μύες, κατακτώντας στόχους και αποκτώντας εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους. Τα παιδιά μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται τα όρια τους και δύσκολα προχωρούν σε παράτολμα βήματα εάν δε νοιώθουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν.
Ανεξάρτητη σκέψη & δημιουργικότητα
Αδιαμφισβήτητα χρειάζεται χρόνος για πειραματισμό, επανάληψη και συσσώρευση βιωματικών εμπειριών για την ανάπτυξη ανεξάρτητης σκέψης. Όσο περισσότερο όμως δύναται το παιδί να εξερευνήσει τον κόσμο γύρω του, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι απορίες του και κατά συνέπεια οι ευκαιρίες για μάθηση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων του.
Δάσος και διερευνητική μάθηση πάνε χέρι-χέρι. Το φυσικό περιβάλλον εγείρει ερωτήσεις και τροφοδοτεί το μυαλό με ερεθίσματα που αυθόρμητα παρακινούν το παιδί να εξελίξει τη γνώση του.
Οι δασικές περιοχές εγείρουν επίσης τη φαντασία και το συμβολικό παιχνίδι εκεί αποκτά άλλη διάσταση. Η ποικιλία διαθέσιμων φυσικών πόρων και υλικών έχει αποδειχθεί ότι ελευθερώνει, υποκινεί και προωθεί τη δημιουργικότητα των παιδιών. Στη συναναστροφή τους με το περιβάλλον μπορεί ο Παιδαγωγός να παρατηρήσει και να εντοπίσει διαφορετικές πτυχές στην προσωπικότητα των παιδιών που δεν είχε ανακαλύψει στην τάξη.
Η σχέση με τους άλλους & ενεργητική μάθηση
Η κοινωνικοποίηση και η συνεργασία έρχονται φυσικά, μέσα από μια πληθώρα δράσεων που ευνοούν τη συλλογική προσπάθεια και την ενεργητική μάθηση. Για το χτίσιμο μιας φωλιάς ή τη δημιουργία ενός καταφύγιου, για παράδειγμα, θα χρειαστεί να συγκεντρώσουν φύλλα και κλαδιά, να μοιραστούν τα υλικά και φυσικά να συνεργαστούν για την περάτωση της δράσης. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν τα παιδιά περνούν ποιοτικό χρόνο με άλλους παρουσιάζουν μεγαλύτερη εξωστρέφεια.
Μέσα από ομαδικές ενέργειες και τη διάδραση με το περιβάλλον μαθαίνουν πώς να εφαρμόζουν τις ιδέες τους πρακτικά, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να χειρίζονται προκλήσεις και να επιλύουν προβλήματα. Η έννοια της κοινότητας αποκτά μια βαθύτερη έννοια καθώς τα παιδιά τείνουν να συσπειρώνονται στα δασικά σχολεία και κατά συνέπεια διευκολύνεται η ανάπτυξη κατανόησης και αποδοχής των διαφορετικών οπτικών και ιδεών που προκύπτουν.
Όταν το παιδί νιώθει πως η συμβολή του σε ένα περιβάλλον είναι χρήσιμη, τα κίνητρά του για μάθηση πολλαπλασιάζονται. Η μάθηση που προέρχεται από εξωτερικά περιβάλλοντα είναι μια πολύ διαφορετική εμπειρία από αυτήν της τάξης που φαίνεται να προετοιμάζει τα παιδιά για την ίδια τη ζωή και την εφόρου αλληλεπίδρασή τους με τους άλλους. Κινητοποιεί το παιδί να συμμετάσχει, να προάγει σχέσεις, να αποκτήσει οικολογική συνείδηση. Η γνώση που κατακτιέται στη φύση είναι πολύτιμη και ένα ζωντανό παράδειγμα ότι μπορεί να αποκτηθεί παντού.
Βιβλιογραφία
O'Brien, Liz. (2009). Learning outdoors: The Forest School approach. Education 3–13. 37. 45-60. 10.1080/03004270802291798.
Williams-Siegfredsen, J. (2012). Understanding the Danish Forest School Approach: Early Years Education in Practice. New York: Routledge.
Όλγα Ντίνα
Reggio Emilia & Montessori inspired teacher
BA in Early Childhood Studies - Certified Children’s Yoga Teacher - Certified AMI 3-6 Montessori Classroom Assistant
Co-founder of Avoketa Concept Store
