Εφαρμογή Μοντεσσοριανών αξιών στο σπίτι

Η Μοντεσσοριανή μέθοδος τυγχάνει αναγνωρισιμότητας τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Ολοένα και περισσότερες οικογένειες διαμορφώνουν το δωμάτιο του παιδιού τους με βάση κάποιες από τις αρχές της Μοντεσσόρι. Είναι σημαντικό να διατηρούμε ένα αισθητικά προσεγμένο περιβάλλον και τα παιχνίδια που επιλέγουμε να είναι κυρίως ξύλινα, εύκολα προσβάσιμα στο παιδί και εκπαιδευτικά.

Αυτά όμως είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου αν αυτό που πραγματικά επιθυμούμε είναι να ενσωματώσει το παιδί τις αξίες εκείνες και τη νοοτροπία που θα το βοηθήσουν να εξελιχθεί σε έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο. Για να εκμεταλλευτείτε όλα τα οφέλη της Μοντεσσοριανής φιλοσοφίας είναι χρήσιμο να εφαρμόζετε στο σπίτι τα κυριότερα στοιχεία που συνθέτουν τη συγκεκριμένη παιδαγωγική προσέγγιση.

Το παιδί ως ισότιμο μέλος

Είναι εύκολο κάποιες φορές να αντιμετωπίσουμε το παιδί ως ένα εξαρτημένο από τον ενήλικα άτομο, το οποίο πιστεύουμε θα νουθετηθεί με έναν εξουσιαστικό τρόπο. Η αλήθεια είναι πως κάθε παιδί θέλει να νιώθει ισότιμο μέλος μέσα στην οικογένεια. Υποστηρίξτε την ατομικότητα του παιδιού και δώστε του ευκαιρίες να εκφράσει τις απόψεις του.

Οργανώστε κάθε τόσο οικογενειακές συζητήσεις και επιτρέπετε στο παιδί σας να συμμετέχει. Για ζητήματα που παρουσιάζονται και το αφορούν θα εκτιμήσει τη δυνατότητα να εκφέρει γνώμη ή να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του. Ταυτόχρονα, βοηθάτε το παιδί να αφουγκραστεί διαφορετικές γνώμες, να καλλιεργήσει την κριτική του σκέψη και ικανότητες ηγεσίας.

Να είστε σταθεροί σε αυτά που λέτε

Μπορεί να χρειάζεται να βλέπουμε στο πρόσωπο του παιδιού έναν ανεξάρτητο και ικανό άνθρωπο, ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε την ανάγκη του να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον σταθερότητας. Ως ενήλικες έχουμε την ευθύνη να δείξουμε στο παιδί ότι υπάρχουν όρια και πως τα λόγια μας έχουν συνέπεια. Μην ξεχνάτε όταν εξηγείτε κανόνες και όρια στο παιδί σας να αναφέρετε τα επιχειρήματά σας και όταν συμφωνείτε κάτι μαζί του να το τηρείτε. Όσο περισσότερο σταθεροί είμαστε σε αυτά που λέμε, τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια θα νιώθει το παιδί μέσα στην οικογένεια.

Χάρη και ευγένεια

Η Maria Montessori είχε αναφερθεί εκτενώς στη χάρη και την ευγένεια (“grace & courtesy”) και τη σημασία να τις εφαρμόζουμε πρώτα εμείς οι ενήλικες. Φανταστείτε έναν κόσμο που οι άνθρωποι είναι ευγενείς και υπάρχει αλληλοσεβασμός. Είναι αυτός ένας κόσμος μέρος του οποίου θα προτιμούσατε να είναι το δικό σας παιδί; Η χάρη και η ευγένεια μπορούν να διδαχθούν μέσα από τη δική μας συμπεριφορά, καθώς αποτελούμε πρότυπα για τα παιδιά.

Ακούστε το παιδί σας για να ξέρει πώς να ακούει και αυτό. Προωθείστε την καλοσύνη και το σεβασμό επιδεικνύοντας τις αρετές αυτές στις συναναστροφές σας με το παιδί και τους άλλους. Βοηθήστε έναν ηλικιωμένο να περάσει το δρόμο, συμμετέχετε σε έναν κοινό σκοπό, χρησιμοποιείται τύπους ευγένειας στις συνομιλίες σας. Παρατηρώντας εσάς το παιδί θα μάθει την αξία της κοινότητας, της συνεργασίας, του αμοιβαίου σεβασμού και της προσφοράς.

Μιλήστε για συναισθήματα

Όταν δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τα δικά μας συναισθήματα, η αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. Ένα παιδί που δεν έχει κατανοήσει τα συναισθήματά του είναι ένα μπερδεμένο παιδί. Αντίθετα, η ευχέρεια της αντίληψης αυτών οδηγεί στην αυτογνωσία και την απόκτηση ενσυναίσθησης.

Μιλήστε στο παιδί για τα συναισθήματα. Τα βιβλία είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να εισάγετε το θέμα. Αναρωτηθείτε μαζί του ποια μπορεί να είναι τα συναισθήματα των ηρώων και πώς τα εκφράζουν. Να είστε ειλικρινείς και για τα δικά σας συναισθήματα. Προτρέψτε το παιδί σας να εκφράζει αυτά που νιώθει αλλά και να βρίσκει τρόπους να διαχειρίζεται τις αντιδράσεις του. Οι βαθιές αναπνοές και λίγος χρόνος με τον εαυτό του μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Δεν χρειάζεται να καταπιέζουμε κάποιο συναίσθημα, όλα είναι αποδεκτά.

Δουλειές στο σπίτι

Ίσως να μην είμαστε τόσο συνηθισμένοι στην ιδέα του παιδιού ως βοηθού σε δουλειές του σπιτιού αλλά είναι στο χέρι μας να διαφοροποιηθούμε. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να τακτοποιεί τα παιχνίδια του όσο είναι ακόμα μικρό. Αν βρίσκετε αντίσταση, σκεφτείτε πώς θα μπορούσε αυτή η ‘αγγαρεία’ να μετατραπεί σε παιχνίδι. Υποστηρίξτε την ιδέα του “less is more” και επιλέξτε να έχετε λιγότερα αντικείμενα στο δωμάτιο, ανανεώνοντάς τα κάθε τόσο. Το συμμάζεμα ενός υπερφορτωμένου χώρου μπορεί να καταβάλει όχι μόνο το παιδί αλλά κι εμάς.

Φέρτε το παιδί σας σε επαφή με δραστηριότητες πρακτικού βίου της Μοντεσσοριανής φιλοσοφίας στο σπίτι. Κάθε παιδί που, για παράδειγμα, βοηθά και συμμετέχει στην προετοιμασία του φαγητού ή στο στρώσιμο του τραπεζιού μαθαίνει να είναι υπεύθυνο, να έχει αυτοπειθαρχία και αυτοπεποίθηση.

Υποστηρίξτε την ενεργητική μάθηση

Μήπως βιάζεστε να δώσετε απαντήσεις στα ερωτήματα των παιδιών υποθέτοντας πως έτσι μεταλαμπαδεύετε τη γνώση σας; Είναι αλήθεια πως σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται να προσφέρουμε χρήσιμες πληροφορίες στο παιδί. Σε άλλες πάλι, είναι πιο ωφέλιμο να κάνετε εσείς τις σωστές ερωτήσεις στο παιδί και να το ενθαρρύνετε να ψάξει για τις απαντήσεις. Η βιωματική μάθηση, δηλαδή η μάθηση που προκύπτει από τις δικές μας εμπειρίες, προωθεί την κριτική και δημιουργική σκέψη και περιορίζει την αναπαραγωγή των ιδεών κάποιου άλλου.

---

Όλγα Ντίνα

Reggio Emilia & Montessori inspired teacher

BA in Early Childhood Studies - Certified Children’s Yoga Teacher - Certified AMI 3-6 Montessori Classroom Assistant

Co-founder of Avoketa Concept Store